Arhitektura kao ponašanje u prostoru
Bigovo 3 deo je grupacije od tri stambena objekta na tri susedne parcele projektovane i izvedene u sekvencama u toku 15 godina [Bigovo 1 (2005.); Bigovo 2 (2014.); Bigovo 3 (2020-21.)].
Svi objekti projektovani su kao slobodnostojeći i predstavljaju autonomne funkcionalne sekvence, dok su obradom partera i načinom organizacije pojedinačnih platoa povezani u specifičnu celinu i u tom smislu na idejnom nivou formiraju svojevrstan “arhitektonski trpitih”. Poslednji segment ovog triptiha predstavlja kuća Bigovo 3. Želja investitora bila je da treći objekat u nizu uspostavi konačnu kompoziciju rešenja i da svojevrstan arhitektonski izraz celom kompleksu. Postojala je potreba za izgradnjom dve autonomne apartmanske jedinice, sa pratećim i opslužujućim sadržajima konobe i tehničkim prostorijama.
U odnosu na ovako postavljene zahteve investitora, a istovremeno uzimajući u obzir i celokupan kontekst lokacije i namenu objekta, autori su se odlučili za rešenje koje svojim arhitektonskim izrazom teži da u najvećoj mogućoj meri očuva prirodni ambijent lokacije, kao i da istovremeno, mimikrijom u samom terenu, odgovori na izuzetno veliki pad lokacije. Namera autora bila je da u skladu sa projektnim zadatkom formiraju centralni motiv platoa za organizovanje sedenja – obedovanja i druženja, opremljenog radnom površinom i roštiljem. Parterno rešenje parcele bilo je potrebno prilagoditi topografiji terena i opremiti stepeništima za nesmetano pešačko kretanje uz maksimalno formiranje zelenih površina sa izabranim rastinjem.
Specifičnost ovog objekta leži upravo u njegovoj težnji za formiranjem prijatnog i komfornog ambijenta sa visokim stepenom uvažavanja i zaštite karaktera prostora koji je zatečen na samoj lokaciji i prepoznatljiv za samo okruženje. Projektantska strategija se u tom smislu može prepoznati u odluci da se arhitektura tretira kao ponašanje u prostoru, gest uvažavanja mediteranskog ambijenta – pre nego težnja za izraženim arhitektonskim oblikovanjem. Razvijena struktura kuće formirana je oko složenog sistema uređenja dvorišta, aktivirajući i u velikoj meri oslobađajući prostor parcele ukopavanjem donjeg apartmana ispod kote glavnog platoa na 13,50 mnv.
Simbolično rečeno, objekat predstavlja omaž moru, toplim danima i boravku u otvorenom prostoru. Struktura prostornih jedinica formirana je kroz dva različita projektantska principa od kojih oba predstavljaju odgovor na klimatske karakteristike prostora. Prvi princip tretira apartmansku jedinicu koja je pozicionirana iznad glavnog platoa, dok drugi tretira ukopanu jedinicu apartmana B. Fasada apartmana A (apartmana na gornjoj koti platoa) formirana je kao slojevita opna. Prvi (unutrašnji sloj) ove opne predstavlja pravu fizičku granicu prostora, dok druga opna predstavlja slobodnostojeći zid, koji okrenut prema jugozapadu štiti objekat od prekomernog osunčanja i čini prijatnim boravak na terasama i balkonima.
Druga jedinica, apartman B, formiran je ukopavanjem ispod kote glavnog platoa, na taj način formirajući prijatan prostor za boravak u toku leta uz vodenu površinu bazena koji se nalazi u okviru terase. Spuštanje na kotu apartmana B omogućeno je spoljašnjim stepeništem koje formira mali patio, koji omogućava kvalitetniji ambijent i provetrenost donje jedinice. Na ovaj način omogućeno je komforno korišćenje svih prostorija u okviru objekta tokom cele godine uz minimalno korišćenje sistema klimatizacije prostora.
Postavljajući metodologiju projektovanja i sam koncept rešenja evocirano je nekoliko tema iz tradicionalne mediteranske arhitekture i omogućeno je da se osnovni karakter objekta prepoznaje kroz udobnost boravka kako u otvorenom prostoru, tako i u okviru objekta tokom celokupnog letnjeg perioda. Objekat je formiran iz niza manjih sekvenci (mikro-celina), kao svojevrstan arhitektonski kolaž koji interpretira tradicionalnu ugodnost života na Mediteranu.
Arhitektonski izraz objekta uspostavljen je kroz dijalektiku savremenog arhitektonskog oblikovanja i upotrebu autohtonih prirodnih materijala. Kao osnovni koncept objekta nametnula se tema odnosa sa prirodnim okruženjem, uz poštovanje topografije terena – stenovite padine, gde kuća “izranja” iz stene afirmišući duh autentične primorske arhitekture koja je zastupljena na predmetnom području. Koncepcija ambijenta objekta je u tom smislu postavljena kroz dijalektički odnos empirijskog doživljaja prostora i racionalističkog podsećanja na autentične obrasce građenja upotpunjujući postojeći urbani narativ okruženja.
Pristupi objektu koji se formiraju iz različitih pravaca preko razvijenog partera zajedničkog za sva tri objekta omogućavaju utisak prisvajanja objekata i ambijenta, okupiranja prostora prisustvom korisnika, sa namerom arhitekata da se kroz interakciju sa prostorom doživljaji i iskustva formiraju kao poetske slike, isprepletane dalekim emotivnim orijentacijama kroz produbljeni osećaj materijalnosti. Celokupan kompleks ovog arhitektonskog triptiha bi se u tom smislu mogao da interpretira kao sekvenca mediteranskog grada.
Okolna arhitektura i pripadajući kontekst dominantno su predodredili karakter objekta i postavili osnovu njegovog oblikovanja i materijalizacije, a u velikoj meri su uticali i na samu poziciju na parceli i organizaciju i uređenje partera. Objekat je udaljen od ulične regulacione linije 5 m, a od susedne bočne granice parcele 2,5 m. Poštujući topografiju terena objekat je projektovan sa delovima nadzemnih, delimično ukopanih i podzemnih etaža koje su orijentisane niz padinu sa pogledom ka moru. Pristup objektu je sa postojeće ulice, parcela je omeđena punom betonskom ogradom sa pešačkom i kolskom kapijom, visinske denivelacije od 11 m od pristupne ulice do apartmana na donjem nivou.
Parternim rešenjem omogućeno je parkiranje i nesmetano pešačko kretanje u okviru parcele. U okviru uređenja dvorišta formiran je glavni plato na koti 13.60 mnv, preko koga se pristupa suterenskim etažama.
Najveći izazov u projektovanju predstavljala je potreba da se na svojevrstan način zaokruži celina od tri objekta. U tom smislu je u svakom trenutku bilo potrebno pratiti visinske kote susedna dva objekta i sa njima uspostaviti harmoničnu kompoziciju, bez podražavanja arhitektonskog pristupa i jednog od njih, nego upravo tražeći novi odgovor na postavljenu temu.
U skladu sa karakteristikama terena i dispozicijom objekata parterno rešenje je projektovano od sistema potpornih zidova, platoa, stepeništa, staza i ozelenjenih površina. Primarni potporni zidovi konstruktivno i funkcionalno definišu glavne nivoe dvorišta na projektovanim kotama. Sekundarni potporni zidovi funkcionalno definišu dvorišne međuprostore – platoe i pešačko kretanje. Projektovana stepeništa omogućavaju vezu nivoa ulaska na parcelu – ulična kapija, sa primarnim nivoom platoa na koti 13.60 mnv, sa koga se pristupa Apartmanu B na najnižoj koti parcele 9.75mnv. Formirani platoi primarno su namenjeni ozelenjavanju visokim i niskim rastinjem, kao i ozelenjeni krov Apartmana B.
Arhitektonski izraz objekta karakterišu zidovi objekta i parterni potporni zidovi koji su obloženi kamenim pločama iz neposredne okoline objekta lokalnim kamenom, odnosno klesanim masivima i delom su u natur-betonu. Fasadna platna obložena su lokalnim kamenim pločama. Pozicije zastakljenih otvora opremljene su škurama od drveta – talpama od tikovine, sa otvarajućim i fiksnim delovima. Sva ulazna vrata su urađena prema detaljima od masivnog drveta – dasaka od tikovine.
Objekat Bigovo 3 projektovan je u tri etaže (suteren 2, suteren 1, prizemlje) sa delovima nadzemnih, delimično ukopanih i podzemnih etaža koje su orijentisane niz padinu sa pogledom ka moru. Objekat sadrži dva apartmana, konobu, ostavu za potrebe smeštaja opreme i bistjernu. Apartmani sadrže antre, prostor za boravak, spavaći deo sa kupatilom i pripadajućim spoljnim tremom, odnosno parternim terasama. U okviru uređenja dvorišta formiran je glavni plato na koti 13.60 mnv, preko koga se pristupa suterenskim etažama.
Novo-projektovani objekat je projektovan je kao slobodnostojeći na parceli u svemu prema savremenim standardima bio-održivih objekata koji su deo programa sprečavanja daljih klimatskih promena.
